اعوذ بالله من الشیطان الرجیم

بسم الله الرحمن الرحیم

«الحمد لله ربّ العالمین و صلّی الله علی جمیع الأنبیاء و المرسلین سیّما خاتمهم و أفضلهم محمد و أهل بیته الأطیبین الأنجبین، سیّما بقیّة الله فی العالمین، بهم نتولّی و من أعدائهم نتبرّء الی الله».

مقدم شما علما, فضلا, فرهیختگان, نخبگان, بزرگواران دفاع مقدس و سایر برادران و خواهران ایمانی را گرامی می‌داریم. امیدواریم ذات اقدس الهی اعمال پربرکت ماه مبارک رمضان را از همه به احسن وجه بپذیرد و توفیق شکرگزاری نسبت به نعمت‌های الهی را به ما مرحمت کند و ایامی که در پیش داریم، بخشی متعلق به وجود مبارک حضرت عبدالعظیم حسنی است و بخش‌های دیگری هم مربوط به وجود مبارک امام صادق(سلام الله علیه), ائمه دیگر که همه اینها ولیّ نعمت ما هستند باید از این مائده و مأدبه الهی حداکثر بهره را ببریم!

مستحضرید که قرآن کریم در صدد این است که جامعه بشری را زنده کند، این حیاتی که برای همه ما هست که مشترک بین حیات انسانی و حیات حیوانی است؛ اما یک سلسله مشترکاتی بین انسان و فرشته‌هاست که اصرار قرآن کریم بر این است که ما را به آن حیات مشترک بین انسان و فرشته برساند که ما هم در حدّ فرشته بشویم؛ حالا ائمه ما (علیهم السلام) اینها معلمان فرشته‌اند، از ما آن توقّع نیست؛ اما در حدّ فرشته شدن برای ماها مقدور است؛ لذا فرمود: ﴿یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا اسْتَجیبُوا لِلَّهِ وَ لِلرَّسُولِ إِذا دَعاکُمْ لِما یُحْییکُمْ﴾،[1] گرچه نام ذات اقدس الهی و همچنین وجود مبارک پیامبر(علیه و علی آله آلاف التحیة و الثناء) به عنوان تثنیه و دو نفر ذکر شد؛ اما چون دعوت یک دعوت است، از این جهت فعل و ضمیر را مفرد می‌آورد. دعوت خدا به وسیله پیامبر است, دعوت پیامبر همان دعوت خداست، «اسْتَجیبُوا لِلَّهِ وَ لِلرَّسُولِ إِذا دَعَواکُمْ» نیست ﴿إِذا دَعاکُمْ﴾ هست. اینها می‌خواهند ما را زنده کنند خطاب به زنده‌هاست. فرمود ای زنده‌ها! دعوت خدا و پیامبر را اجابت کنید که اینها شما را زنده می‌کنند ما با چه چیزی زنده‌ایم؟

یک حیات است که وجود مبارک امام سجاد(سلام الله علیه) در همان بخش اوّل دعای صحیفه سجادیه مرز انسان و حیوان را مشخص کرد؛ فرمود: انسان را دیگران حیوان ناطق می‌دانند؛ اما برابر فرهنگی که قرآن کریم به ما آموخت انسان را «حیّ حمید» می‌دانیم نه حیوان ناطق. در همان دعای نورانی صحیفه سجادیه دارد که خدایا! اگر راه حمد را به ما نیاموخته بودی ما نعمت‌های تو را صرف می‌کردیم و همین جامعه‌ای که نعمت الهی را بدون حمد صرف کند «لَخَرَجُوا مِنْ حُدُودِ الْإِنْسَانِیَّةِ إِلَی حَدِّ الْبَهِیمِیَّةِ فَکَانُوا کَمَا وَصَفَ فِی مُحْکَمِ کِتَابِهِ: ﴿إِنْ هُمْ إِلَّا کَالْأَنْعامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ﴾»،[2] تو حمد و شکر را به ما آموختی که ما حیات انسانی پیدا کنیم.

 پس یک وقت است از عده‌ای سؤال می‌کنند انسان چیست؟ می‌گویند حیوان ناطق, زنده‎ای است که حرف می‌زند. وجود مبارک امام سجاد می‎فرماید که انسان, حیوان ناطق نیست؛ «الإنسان حیٌّ حمید»، فصل مقوّم انسان, حمد اوست. مستحضرید که حمد گذشته از اینکه حمد زبانی است که انسان باید در برابر نعمت خدا شاکر باشد، عمده آن است که این نعمت را به جای خود صرف کند. صرف نعمت به جای خود بدون آشنا بودن به تعیین‌کننده آن نعمت که منعِم کیست و جایش چیست این ممکن نیست. الآن تمام تفاوت بین ما موحّدان و جهان غرب این است که ما می‌گوییم عدل, آنها هم می‌گویند عدل, می‌گوییم ظلم بد است آنها می‌گویند ظلم بد است, می‌گوییم حقوق انسان‌ها، آنها هم می‌گویند حقوق انسان‌ها، تا اینجا مرز مشترک بین ما و دیگران است. این «عدل» که یک کلمه سه حرفی است یک مفهوم روشنی دارد. عدل؛ یعنی هر چیزی را سر جایش قرار بدهیم و خیلی محبوب هم هست عدل مورد علاقه همه مردم است؛ این هم مشترک بین ما و آنهاست. اما عدل که معنایش این است که «وضع کلّ شیء فی موضعه»؛[3] هر چیزی را در جای خود قرار بدهید جای اشیا کجاست؟ جای اشخاص کجاست؟ ما می‌گوییم جای اشیا و اشخاص را اشیاآفرین و اشخاص‌آفرین معین می‌کند، آنها می‌گویند ما معین می‌کنیم؛ ما می‌گوییم درخت انگور که میوه شیرینی دارد چه قسمتش حلال است چه قسمتش حرام، آن را انگورآفرین باید بگوید, آنها می‌گویند ما می‌گوییم چه شراب باشد چه سرکه باشد چه شربت باشد، همه‌اش حلال است. تمام تفاوت حقوق بشر, عدل و ظلم, اخلاق همین است. ما می‌گوییم عدل چیز خوبی است، عدل هم معنایش این است که هر چیزی در جای خودش باشد؛ اما جای اشیا کجاست؟ جای اشخاص کجاست؟ جای نعمت کجاست؟ آنها می‌گویند ما معین می‌کنیم، ما می‌گوییم آنکه نعمت آفرید باید معین کند؛ این فرق مسلمان و غیر مسلمان است؛ منتها آنها بالصراحه ادعا نمی‌کنند که ما فرعون هستیم ﴿ما عَلِمْتُ لَکُمْ مِنْ إِلهٍ غَیْری﴾،[4] اما حرف همین است، آنها نمی‌گویند عدل بد است، آنها می‌گویند همان طور که شما می‌گویید عدل خوب است، ما هم می‌گوییم خوب است می‌گوییم اگر عدل خوب است عدل این است که انسان هر چیزی در جای خودش قرار بدهد. جای اشیا کجاست؟ وجود مبارک امام سجاد در همان دعای اوّل صحیفه سجادیه دارد که «الانسان حیّ حمید»؛ چون بیان نورانی حضرت این است که اگر کسی حمد نکند «لَخَرَجُوا مِنْ حُدُودِ الْإِنْسَانِیَّةِ إِلَی حَدِّ الْبَهِیمِیَّةِ». پس ما در برابر نعمت‌های الهی چند کار باید بکنیم: یکی اینکه نعمت را خدا به ما داد: «بر هر خوان که بنشتم خدا رزّاق بود»[5] یکی اینکه جایش هم مشخص است که کجا صرف بکنیم چطور صرف کنیم؛ این مطلب اوّل.

بنابراین بهترین راه که فرمود دعوت خدا و پیغمبر این است که شما را زنده کند؛ یعنی بشوید «حیّ حمید»؛ حالا که «حیّ حمید» شدیم، به ما گفتند این راه را بگیرید و ادامه بدهید، بسیاری از فرشته‌ها نازل‌تر از مقام انسان, مقام دارند. این همه فرشته‌ها که در بهشت خدمتگزار مؤمنین‌اند، مقامشان پایین‌تر از مؤمنین است این همه فرشته‌هایی که در حالت احتضار به مؤمنین سلام عرض می‌کنند: ﴿الَّذینَ تَتَوَفَّاهُمُ الْمَلائِکَةُ طَیِّبینَ یَقُولُونَ سَلامٌ عَلَیْکُمْ ادْخُلُوا الْجَنَّةَ بِما کُنْتُمْ تَعْمَلُونَ﴾[6] این همه فرشته‌هایی که قرآن معرفی می‌کند، اینها به مؤمنین سلام عرض می‌کنند و در خدمتشان هستند؛ پس ما می‌توانیم هم به حدّ فرشته‌ها برسیم, هم از فرشته‌ها بالاتر برویم؛ البته فرشته‌ها هم درجاتی دارند؛ این هم یک مطلب.

مطلب دیگر این است که یکی از بیانات نورانی حضرت امیر(سلام الله علیه) این است که ما دست و پای خود را نبندیم، این آرزوها و خواسته‌های ناروا، دست و پاگیر است. فرمود: «أَشْرَفُ الْغِنَی تَرْکُ الْمُنَی‏»؛[7] بالاترین سرمایه این است که انسان گرفتار آرزوها نباشد من به این برسم به آن برسم, به این مال برسم به آن منال برسم! ما اگر خود را بسپاریم به کسی که ما را آفرید، فرمود شما کارتان را انجام بدهید من تأمین می‌کنم، همین آیه شش سوره مبارکه «هود» این است که فرمود تمام مار وعقرب‌های عالم عائله من هستند، شما حق ندارید بگویید فلان خرس قطبی نجس العین است یا حرام‌گوشت است، بلکه عائله من است، من آن را آفریدم و خود را هم موظف می‌دانم که آن را تأمین کنم. فرمود تمام این حیوانات حرام‌گوشت و حلال‌گوشت عائله من هستند، با «عَلَی» تعبیر کرده، فرمود دنبال چه چیزی می‌گردید؟ خدایی که به هیچ وجه مار و عقرب‌ها و حرام‌گوشت‌ها و خرس‌های قطبی را از نظر دور نمی‌دارد، ما را رها می‌کند؟! مشکل ما این است که ما او را رها کردیم به دنبال دیگری می‌گردیم. فرمود: «أَشْرَفُ الْغِنَی تَرْکُ الْمُنَی‏».

در بعضی از روایاتی که حضرت امیر(علیه السلام) فرمود: «إِیَّاکُمْ وَ الْإِیکَالَ بِالْمُنَی‏»؛[8] این‌قدر گرفتار آرزو نباشید به این فکر باشید که تا انسان زنده است باید تلاش وکوشش کند، کار, تولید, اشتغال، اینها از بهترین برنامه‌های دینی ماست. وقتی افرادی به حضور پیغمبر(علیه و علی آله آلاف التحیة و الثّناء) شرفیاب می‌شدند، خود را معرفی می‌کردند که فلان شخص این کار را دارد، فلان شخص این سِمت را دارد، فلان شخص این برنامه را دارد، بعد به کسی می‌رسیدند که کاری نداشت، می‌گفتند فلان شخص بیکار است «سقط من عینه أو عینیه»؛ از چشمان حضرت می‌افتاد، می‌گفت مگر می‌شود آدم بیکار باشد.

اینکه در دعاهای ما، در نماز، در تعقیبات نماز به ما گفتند بگویید: «اللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِکَ مِنْ نَفْسٍ لَا تَشْبَع وَ قَلْبٍ لَا یَخْشَعُ وَ عِلْمٍ لَا یَنْفَعُ ‏»؛[9] خدایا آن علمی که به درد نمی‌خورد من از آن علم به تو پناه میبرم؛ اینها در دستورات دینی ماست یا در نماز یا در قنوت یا در تعقیبات. علمی که نافع نیست، بعضی از آنها مقدارش مشخص است؛ مثل علوم محرّم, سِحر و شعبده و جادو. بعضی از علوم است که طبعاً و ذاتاً نافع است؛ ولی شخصِ عالم از آن بهره نمی‌برد؛ مثل همین فقه و اصول و تفسیر و اینها علم نافعی است؛ ولی به حال این شخص نافع نیست برای اینکه متأسفانه او بهره نمی‌برد، اینها مشخص است. اما علم نافع دیگر که در بخش‌های سوم قرار دارد، علومی که ما گاهی در حوزه و قسمت مهمّی در دانشگاه‌ها یاد می‌گیریم یا یاد میدهیم که فقط می‌خواهیم بچه‌های ما روی میز بنشینند و اگر میز نباشد به درد جامعه نمی‌خورند، نه کشاوری نه دامداری نه صنعت، اهل تولید و کار نیستند فقط اهل میز هستند؛ این علم, علم نافع نیست؛ «أَعُوذُ بِکَ مِنْ عِلْمٍ لَا یَنْفَع‏». دانشگاه‌های ما باید طرزی این عزیزان را تربیت کنند که اینها وقتی فارغ‌التحصیل شدند، تولید و اشتغال دم دستشان باشد، روی میز نشستن, علم نیست علم نافع نیست. این دعاها و تعقیبات هر کدام اینها مدرسه است. فرمود: ﴿اسْتَجیبُوا لِلَّهِ وَ لِلرَّسُولِ إِذا دَعاکُمْ لِما یُحْییکُمْ﴾[10] وجود مبارک پیغمبر با آن مقام دست کارگر را بوسید,[11] کدام کارگر؟ کارگری که برای خود تولید می‌کرد. همه فقهای ما مستحضرند که مزدوری در اسلام مکروه است.[12] دین که نمی‌خواهد شکم مردم را با اطعام سیر کند، دین می‌خواهد مردم را با اکرام تأمین کند. این اطعام برای کفّارات و امثال ذلک است. اگر خدای سبحان انسان را به عنوان کریم معرفی کرد: ﴿لَقَدْ کَرَّمْنا بَنی‏ آدَمَ﴾[13] همین دین می‌گوید، مزدوری مکروه است؛ منتها اینکه می‌گوییم مکروه است با احتیاط می‌گوییم, چون روایات در حدّ تحریم است؛ منتها حمل بر تنزیه کردند که کسی حق ندارد جامعه را با مزدوری اداره کند، این کرامت افراد محفوظ نیست. ما متأسفانه به این حدّ هم نرسیدیم که با مزدوری جامعه را اداره کنیم. حضرت دست آن کارگر را بوسید که برای خود تولید داشت و برای خود اشتغال داشت. علمی که به درد جامعه نخورد به ما گفتند به خدا پناه ببرید: «أَعُوذُ بِکَ مِنْ عِلْمٍ لَا یَنْفَع‏».

مطلب بعدی این است که ما گرفتار یک دشمن داخلی هستیم که این دشمن داخلی چند کار می‌کند، خوب را بد نشان می‌دهد, بد را خوب نشان می‌دهد, ما برای نجات از این دشمن داخلی که آن دشمن بیرونی؛ یعنی ابلیس هم همین کار را می‌کند, چندتا راه داریم: راه اول شناخت و علم است که علم این سهم تعیین‌کننده‌ای دارد که آدم بداند چه چیزی حق است, چه چیزی باطل; چه چیزی خیر است, چه چیزی شرّ؛ چه چیزی زشت است, چه چیزی زیبا; چه چیزی صدق است, چه چیزی کذب؛ خاصیت علم است. چیز دیگری که در کنار علم نافع است, ایمان و اعتقاد به اینکه آن چرا که قرآن و عترت گفتند «حقٌ لا ریبَ فیه». راه سوم این است که ما باطن اشیا را بفهمیم.

برای ائمه(ع) گذشتن از گناه خیلی آسان بود، چرا؟ چون اینها نه تنها عالِم بودند که بعد از این کیفر هست, نه تنها ایمان داشتند که خدا حق می‌گوید؛ برای اینکه باطن کار را می‌دیدند. اگر کسی باطن کاری را ببیند و بداند این زرق و برق، آن طرفش آلودگی و لجن است. وجود مبارک حضرت امیر وقتی به مقام خلافت رسید کلّ خاورمیانه در اختیار او بود, ما در خاورمیانه دوتا حکومت نداشتیم، ایران چندتا استانداری داشت، یک استانداری آن مشترک بین عراق و ایران بود؛ یعنی اهواز بود, بصره بود تا کرمان, کلّ اینها یک استانداری بود، استاندار آن هم ابن‌عباس بود. آذربایجان با آن بخش وسیعش، قسمت اصفهان و اینها یک استان بود. ایران چندتا استان بود. کلّ خاورمیانه را وجود مبارک حضرت امیر اداره می‌کرد؛ الآن شده چهل پنجاه کشور، آن روز یک کشور بود. حضرت در برابر این حکومت وسیع خاورمیانه گفت این «عفطه عنز»[14] است؛ اینها راحت‌ هستند برای اینکه نه تنها می‌دانند باطن گناه بد است, نه تنها ایمان دارند که خدا فرمود: باطن گناه بد است, باطن کار را هم می‌بینند؛ لذا زرق و برق دنیا نمی‌تواند درباره اینها اثر کند. این است که خدا فرمود شما اگر زنده بشوید یا می‌فهمید یا باور دارید یا می‌بینید. اگر کسی به این مقام رسید؛ آن وقت راحتِ راحت است؛ ﴿اسْتَجیبُوا﴾ما هم به اندازه خودمان می‌توانیم, حوزه ابتلای ما مگر چقدر است، ما در محدوده خاص، زندگی محدودی داریم، ما به همین اندازه می‌توانیم بفهمیم فلان کار باطن آن چیست یا بفهمیم یا باور کنیم با ببینیم; اینها «مانعة الخلوّ» است, جمع را شاید.

فرمود: ﴿اسْتَجیبُوا لِلَّهِ وَ لِلرَّسُولِ إِذا دَعاکُمْ لِما یُحْییکُمْ﴾ اگر انسان زنده باشد, بو می‌کشد و می‌بیند. فرمود شما می‌توانید باطن آن را ببینید. آن هم که بد را خوب نشان می‌دهد در درون ماست به نام نفس مسوّله؛ این نفس مسوّله کار بسیار تلخی دارد، تمام این لجن‌ها را یک طرف می‌گذارد, رویش هم یک زرورق شیرین می‌کشد و به صورت تابلوی زرّین به ما نشان می‌دهد؛ این در درون ما این چنین کاری را دارد میکند، هر روز کارگاه او این است. اگر انداختن یوسف به چاه هست; به وسیله همین نفس مسوّله است که وجود مبارک یعقوب گفت: ﴿سَوَّلَتْ لَکُمْ أَنْفُسُکُمْ﴾[15] و اگر آن کار سامریّ است، گفت: ﴿سَوَّلَتْ لی‏ نَفْسی﴾[16] همه ما مبتلا هستیم؛ بعدها انسان گرفتار نفس امّاره می‌شود وگرنه نفس امّاره که اوایل پیدا نیست، اول نفس مسوّله است، این نفس مسوّله این هنر را دارد، ابزار خوبی برای شیطنت شیطان است؛ تابلوسازی, هنرمندی, در درون او ماهرانه است، او بدترین لجن را یک زرورق شیرین روی آن می‌کشد و به ما نشان می‌دهد, ما هم خوب می‎بینیم, از پشت آن بی‎خبر هستیم برای اینکه از پشت آن باخبر بشویم سه راه دارد به نحو مانعة الخلوّ: یا راه درس و بحث و تفسیر حوزوی و دانشگاهی است یا اگر کسی توفیق نداشت حوزه و دانشگاه نداشت, ایمان داشته باشد که خدا و پیغمبردرست گفتند یا اگر اهل کشف و شهود بود ـ که «طوبی له و حسن مآب» ـ باطن امر را می‌بیند. این سه راه باز است؛ لذا فرمود: ﴿اسْتَجیبُوا لِلَّهِ وَ لِلرَّسُولِ إِذا دَعاکُمْ لِما یُحْییکُمْ﴾.

 و مستحضرید هر حادثه‌ای که برای ما پیش بیاید امتحان الهی است؛ مثل کنکورها در این دانشگاه‌ها و حوزه‌ها، گاهی امتحان سالانه است, گاهی نیم‎سال است, گاهی امتحان در کلاس هست. در بخشی از آیات قرآن کریم فرمود گرچه انسان در معرض آزمون هست; ولی آن امتحان‌های مهم, سالی یکی دو بار است﴿یُفْتَنُونَ فی‏ کُلِّ عامٍ مَرَّةً أَوْ مَرَّتَیْنِ﴾،[17] حالا در صدر اسلام مربوط به غزوه بود, سالی یک یا دو مرتبه جنگ رسمی شروع می‎شد, این آیه که مطلق هست و آن مورد هم که مخصص نیست. فرمود آن امتحان‌های مهم یا یک بار یا دو بار امتحان مهم است; ما موظف هستیم هر لحظه آزمون را خوب پس بدهیم. پس راه باز است و در همه موارد ذات اقدس الهی در کمین ماست که دستِ ما را بگیرد: ﴿إِنَّ رَبَّکَ لَبِالْمِرْصادِ﴾;[18] آن شیطان در کمین است که پای ما را بگیرد: ﴿لَأَقْعُدَنَّ لَهُمْ صِراطَکَ الْمُسْتَقیمَ﴾;[19] خیلی فرق است. اگر خدا مرتب در کمین است که ما نیفتیم و اگر شیطان مرتب در کمین است که ما را بیاندازد‎; خدا پیروز است، چرا ما آن طرف نرویم؟! هم ﴿إِنَّ رَبَّکَ لَبِالْمِرْصادِ﴾ است, هم﴿لَأَقْعُدَنَّ لَهُمْ صِراطَکَ الْمُسْتَقیمَ﴾ است که ما امیدواریم به برکت قرآن و عترت جوامع بشری, جامعه ایران اسلامی و همه شما برادران و خواهران اسلامی مشمول دعای خیر ولیّ عصر باشید!

همه برکاتی که گفته شد درباره شما به أحسن وجه پیاده بشود!

شما و دودمان شما خیر دنیا و آخرت ببینید!

«السَّلَامُ عَلَی الْحُسَیْنِ وَ عَلَی عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ وَ عَلَی أَوْلَادِ الْحُسَیْنِ وَ عَلَی أَصْحَابِ الْحُسَیْن»![20]

پروردگارا! امر فرج ولیّ خود تسریع بفرما!

نظام ما, رهبر ما, مراجع ما, دولت و ملّت و مملکت ما را در سایه امام زمان حفظ بفرما!
روح مطهّر امام راحل و شهدای انقلاب و جنگ تحمیلی را در سایه رحمت بی‎انتهای خود, با شهدای کربلا محشور بفرما!

خطر سلفی و تکفیری و داعشی و آل‎سعود را به خود استکبار و صهیونیست برگردان!

تولید و اشتغال و اقتصاد مقاومتی را به بهترین وجه بهره این ملّت بفرما!

لحظه‎ای ما را به غیر خود واگذار مفرما!

لحظه‎ای ما را از خیر خود محروم مفرما!

جوانان مملکت را با همه نیازهایی که داشته و دارند, به آرزوهای‎شان برسان!

جوانان مملکت و فرزندان ما را تا روز قیامت از بهترین شیعیان علی و اولاد علی قرار بده!

این نظام را تا ظهور صاحب اصلی آن از هر خطری محافظت بفرما!

«غفر الله لنا و لکم و السلام علیکم و رحمة الله و برکاته»

 

[1]. سوره انفال، آیه24.   

[2]. الصحیفة السجادیة، دعای یکم، بخش9.

[3]. ر.ک: نهج البلاغه, حکمت437؛ «الْعَدْلُ یَضَعُ الْأُمُورَ مَوَاضِعَهَا».

[4]. سوره قصص، آیه38.

[5]. حافظ، غزلیات، غزل شماره206.

[6]. سوره نحل، آیه32.

[7]. نهج البلاغة (للصبحی صالح)،حکمت34.

[8]. الأمالی (للطوسی)، النص، ص580.

[9]. مصباح المتهجد و سلاح المتعبد، ج‏1، ص75.

[10]. سوره انفال، آیه24.

[11]. اسد الغابه، ج2، ص269.

[12]. وسائل الشیعة، ج19، ص103.

[13]. سوره إسراء، آیه70.

[14]. نهج البلاغة(للصبحی صالح)، خطبه3.

[15]. سوره یوسف، آیه18.

[16]. سوره طه، آیه96.

[17]. سوره توبه، آیه126.

[18]. سوره فجر، آیه14.

[19]. سوره اعراف، آیه16.

[20]. البلد الأمین و الدرع الحصین، ص271.